లోకం - ధర్మం అంటే ఏమిటి?

‌              భారతీయ తత్వశాస్త్రం ౼ 24
                   (Indian Philosophy)
                       అవైదికదర్శనాలు

      (కొన్ని భౌతిక దర్శనాలు : బౌద్ధ దర్శనం.)
                      బుద్ధ చరిత్ర.
           ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
     

          లోకం - ధర్మం అంటే ఏమిటి?
    

బుద్దుడు ప్రధాన అనుచరుడు ఆనందుడు, భిక్షుల అభ్యర్థన మేరకు, లోకం అంటే ఏమిటి? ధర్మం అంటే ఏమిటి? తెలుసుకోవాలని అనుకున్నాడు.
    ఆనందుడు పై విషయాలపై ధర్మబోధ చేయాలని బుద్దుని కోరాడు. ఆనందుడు అడగడంలో ఏదో ఆంతర్యం ఉంటుందని బుద్దుడు వెంటనే అంగీకరించారు.
     *బుద్దుడు:-* ఆనందా! ఈ లోకం అనేక ధాతువుల కలయిక. అణువుల సమాహారం. అవి కలసి, రూపొంది, పరిమాణం చెంది, పరిమాణంలో మార్పులకు లోనై నశిస్తుంటాయి.
     అన్ని ధర్మాలు, ఇంద్రియాలు, అభిరుచులు, అనుభూతులు, చేతనలు -- అలా పరిమాణం చెందుతూ నశిస్తుంటాయి. ఏవి శాశ్వతంగా ఉండవు. ప్రతి క్షణం పరిణామం చెందవలసిందే. సూక్ష్మంగా చెప్పాలంటే మార్పు చెందుతూ నశించేది 'లోకం' అనుకోవాలి.
     *ఆనంద్:-* మీరు అనేక సందర్భాలలో చెబుతుంటారు. అన్ని ధర్మాలు శూన్యాలే నని. శూన్యం అంటే ఏమిటి గురుదేవా!
     *బుద్దుడు:-* శూన్యం అనడంలో నా అభిప్రాయం వేటికి మనుగడ లేదని. శాశ్వతంగా నిలబడవని.
     *ఆనందుడు:-* అంటే అన్ని ధర్మాలు శూన్యాలేనా?
     *బుద్దుడు:-* నీవు 'శూన్యం' పైన భావన చేయ్యి. ధ్యానంలో 'శూన్యం' బరువు తెలుస్తుంది. 'శూన్యత' విలువ తెలుస్తుంది. జనన మరణాలను దాటిపోవడానికి శూన్యధ్యానం మించిన సాధనం లేదు.
     *ఆనంద్:-* గురుదేవా! ఇప్పుడు ఈ మందిరం ధ్యానులతో నిండి ఉంది. దీనిని పూర్ణం అనవచ్చు కదా!
     *బుద్దుడు:-* నిండి ఉండడం పూర్ణత్వం అయితే శూన్యంతో నిండి ఉండడం కూడా పూర్ణత్వమే.
     వీళ్ళంతా ధ్యానంలో మైమరిచి పోయినారనుకుందాం. వారికి ప్రపంచ ధ్యాసలేదు. కను వారికి తాము శూన్యమే, ఈ మందిరం శూన్యమే, ప్రపంచం శూన్యమే.
     అన్ని ధర్మాలు నశించేవి అనడంలో అన్ని మార్పులు చెందేవి అని అర్థం. చివరికి ఏవి మిగలవు. శూన్యం అంటే ఆత్మ సైతం మిగలని స్థితి. అది శూన్యం అంటే.
     *ఆనంద్:-* కొందరు వైదికవాదులు, అన్యమతస్థులు బుద్దునిది శూన్యవాదం అని ప్రచారం చేస్తున్నాం. జీవనవాదానికి భిన్నమైనది శూన్యవాదం. అస్తిత్వానికి భిన్నమైనది నాస్తికవాదం. కాదంటరా! ధర్మాలు శూన్యం అంటే అందరికీ కోపం వస్తుంది కదా!
     *బుద్దుడు:-* ఈ విషయంలో పండితులే కాదు యావత్ ప్రపంచం నన్ను అపార్థం చేసుకుంటుంది.
     అన్నీ శూన్యం అని నేనెప్పుడూ చెప్పలేదు. జీవితాన్ని త్రోసి రాజనలేదు. అస్తిత్వాన్ని ఆమోదించేవారు నాస్తికత్వాన్ని ఆమోదిస్తారు. పూర్ణత్వాన్ని ఆమోదించే వారే శూన్యాన్ని ఆమోదిస్తారు.
      అస్తిత్వం ఎన్నటికీ శూన్యం కాదు. కాని చివరికి మిగిలేది శూన్యం. అంటే శూన్యతా భావన. ఒక విధంగా చూస్తే అన్నింటి స్వభావంలో శూన్యం ఉన్నట్లు. మరొక విధంగా విశ్లేషిస్తే అన్ని భ్రమలనిపిస్తాయి. భ్రమవాదం లోనికి వెళితే గాని సత్యం గోచరించదు.
      *భిక్షు కాత్యాయన:-* ఏది సవ్యమైన దృష్టి? ఏది అపసవ్య దృష్టి?
    *బుద్దుడు:-* అపసవ్య దృష్టి అంటే ఆస్తిక, నాస్తిక భావనలు ఏర్పరుచుకోవడం. సవ్యదృష్టి అంటే ఆ రెండింటికీ విలువ ఇవ్వక పోవడం. ఆస్తిక, నాస్తిక భావనలకు దృష్టి దోషం ఉంది. వాస్తవం ఎప్పుడూ సిద్ధాంత, రాద్దాంతాలకు అతీతం. సత్యాన్ని గ్రహించిన వారిని జ్ఞానులు, ప్రాజ్ఞులంటారు.
     *ఆనంద్:-* అంటే అర్థం కాలేదు.
     *బుద్దుడు:-* ఉదాహరనకు ఈ ధర్మమందిరం ముందర ఉన్న బోధివృక్షాన్ని తీసుకో అది ఎప్పుడు పుట్టింది?
     *ఆనంద్:-* నాలుగు సంవత్సారాలై ఉంటుంది.
     *బుద్దుడు:-* నాలుగు సంవత్సరాల క్రిందట అక్కడ బోధి వృక్షం ఉన్నట్లా? లేనట్టా?
     *ఆనంద్:-* లేనట్లే.
     *బుద్దుడు:-* అంటే శూన్యం నుండి బోధి వృక్షం ఉద్భవించిందా? కాదు గదా. అలాగే ఏ ధర్మం అయినా శూన్యం నుండే ఉద్భవిస్తుంది. బీజం ఎక్కడో ఉంటుంది. విత్తనం లేకుండా మొక్క మొలకెత్తదు. మహావృక్షంగా పెరగదు. అది పరిణామం. చెట్టు విత్తనానికి పొడిగింపు. వేళ్ళు నేలలో పాతుకునే వరకు. కొమ్మలు, రెమ్మలు పైకి విస్తరించే వరకు అది బీజంలో ఉన్నట్లే. కాదంటే చెట్టు రూపంలో ఉండదు.
     వేళ్లు నేలలో పాతుకున్నాక విత్తనం చనిపోతుందా? లేదు. విత్తనం లేకుండా పోయింది. విత్తనం రూపం మారింది. పరిణామంలో స్థితి మారింది. ఒక స్థితిలో నుండి మరో స్థితిలోకి మారడం.
     అలాగే మరణంతో మనిషి మరణించడు. పరిణామం చెందుతాడు. మృత్యువు వలన నశించేది ఏది ఉండదు. ప్రాయికమైన ధాతువులు వేటికవి విడిపోతాయి. జీవం ముందుకు సాగుతుంది. అయితే జీవానికి జననం లేదు, మరణం లేదు. ఉన్నది ఒకటే పరిణామం.
                           ---- మీ సత్యాన్వేషి